Hirsutyzm to problem zdrowotny oraz estetyczny. Jest to nic innego niż nadmierne owłosienie, stanowiące jeden z przejawów danego schorzenia. Nie jest to więc choroba sama w sobie, a więc trzeba szukać przyczyn, które taki stan wywołały u danej osoby. Czym objawia się hirsutyzm, kogo najczęściej dotyka i jak poradzić sobie z nadmiernym owłosieniem na ciele?
Hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie
Hirsutyzm to jeden z objawów chorobowych. Jest to określenie na nadmierne owłosienie na ciele, będące wynikiem np. zaburzeń hormonalnych. Leczenie hirsutyzmu polega więc na leczeniu danej jednostki chorobowej, która do niego doprowadziła. O hirsutyzmie mówi się najczęściej w kontekście kobiet i występowaniu nadmiernego owłosienia na różnych partiach ich ciała. Trzeba jednak pamiętać, iż hirsutyzm prowadzi do pojawienia się nadmiernego owłosienia u kobiet w strefach androgenowrażliwych (górna warga, plecy, klatka piersiowa, etc.). Nie można tego jednak mylić z hipertrychozą, która jest wzmożonym, uogólnionym owłosieniem ciała i wywołana jest hiperandrogenemią.
Hirsutyzm jest owłosieniem typu męskiego, które występuje na skutek jakichś czynników chorobowych także u kobiet. To pojawienie się sztywnych, ciemnych włosów na częściach ciała, na których owłosienie u kobiet nie występuje. Hirsutyzm może dotyczyć więc twarzy, brzucha, klatki piersiowej, pośladów, pleców, wewnętrznej części ud, etc.
Wszystkiemu winny hiperandrogenizm?
Hiperandrogenizm to choroba, która wiąże się ze zwiększoną ilością androgenów w organizmie, ponad przyjęte normy. Objawami hiperandrogenizmu są hirsutyzm oraz wirylizacja. Hiperandrogenizm prowadzi do maskulinizacji, czyli pojawienia się u kobiet cech typowo męskich.
Hirsutyzm – przyczyny
Głównym powodem hirsutyzmu jako objawu jest nadmierny poziom androgenów, czyli hormonów męskich u kobiety, głównie testosteronu. Ale to nie jedyna przyczyna nadmiernego owłosienia u kobiet, choć każda wiąże się właśnie z hiperandrogenizmem. Zbyt duża ilość androgenów u kobiet wynika z pojawienia się takich czynników jak np.:
- wrodzony przerost nadnerczy,
- zespół policystycznych jajników,
- wysokie stężenie prolaktyny we krwi,
- insulinooporność,
- zespół Cushinga,
- nadwaga i otyłość,
- stosowanie doustnej antykoncepcji i innych leków.
Istnieją przypadki hirsutyzmu o potwierdzonym pochodzeniu dziedzicznym. To tzw. hirsutyzm idiopatyczny, który dotyka zwłaszcza kobiety z takich rejonów świata jak Bliski Wschód, południowa Azja, kraje basenu Morza Śródziemnego.
Zespół policystycznych jajników odpowiada za około 80% wszystkich przypadków hirsutyzmu. To choroba o wciąż mało poznanym pochodzeniu, która prowadzi do zaburzeń hormonalnych, a z nich wynika brak owulacji. Często hirsutyzm jest objawem problemów endokrynologicznych, np. niedoczynności tarczycy, zespołu Cushinga (nadmiar glikokortykosteroidów w organizmie), hiperprolaktynemii, akromegalii, etc. Jeśli badania nie wykazują istnienia tego typu chorób, a hirsutyzm jest widoczny, mamy najprawdopodobniej do czynienia ze wspomnianym już hirsutyzmem idiopatycznym, czyli dziedziczonym.
Jak zdiagnozować hirsutyzm?
Pierwszy krok to oczywiście wnikliwy wywiad medyczny dotyczący także członków rodziny chorego oraz diagnostyka obrazowa oceniająca stopień i rodzaj owłosienia na takich partiach ciała jak twarz, ramiona, klatka piersiowa, etc. Ocenie stopnia owłosienia danych partii ciała służy skala Ferrimana-Gallwaya. Według jej 6 punktowego zakresu ocenia się czy mamy do czynienia z lekkim hirsutyzmem czy też z jego bardziej zaawansowaną postacią. Bada się także poziom hormonów – ważnym jest by wykonać owe badania w konkretnych dniach cyklu menstruacyjnego. Badania, na które kieruje lekarz dotyczą oznaczenia poziomu testosteronu całkowitego i wolnego testosteronu, DHEAS, prolaktyny i 17-OH- progesteronu. Wykonać można również ginekologiczne USG narządów rodnych oraz brzucha. By potwierdzić hirsutyzm, badania diagnostyczne muszą być wykonane skrupulatnie i rzetelnie.
Hirsutyzm – objawy
Hirsutyzm, jak już wspomniano, nie jest sam w sobie jednostką chorobową, a właśnie objawem różnorakich schorzeń. Jego postać także została już omówiona – są to ciemne i sztywne włoski, które pojawiają się na partiach ciała, które naturalnie u kobiet nie powinny być owłosione. Innymi objawami współistniejącymi z hirsutyzmem i wskazującymi na nadprodukcję androgenów są: niski głos, łysienie typu męskiego, większa niż dotąd masa mięśniowa, zmniejszony biust, trądzik, powiększona łechtaczka. Jeśli pacjentka ma problemy z gospodarką androgenową, może u siebie zauważać zmianę sylwetki na bardziej męską, czasem mlekotok, zmianę rysów twarzy na ostrzejsze, wielomocz, nasilone pragnienie, rozstępy na skórze oraz zwiększony apetyt.
Hirsuztyzm a ciąża
Hirsutyzm jako objaw chorobowy związany z możliwymi zaburzeniami hormonalnymi, może być kojarzony jako coś utrudniającego zajście w ciążę. Bywa i tak, iż kobieta cierpi na hirsutyzm jedynie w okresie głębokich zmian hormonalnych jakimi są ciąża, menopauza czy wejście w okres dojrzewania. W takich przypadkach występuje on przejściowo i wiąże się z pojawieniem się nadmiernego owłosienia, otyłością czy obniżonym tonem głosu. Jest to skutkiem zwiększonej produkcji estradiolu, testosteronu oraz androstendionu.
Hirsutyzm – jak leczyć?
Leczenie hirutyzmu jest oczywiście zależne od prawidłowego rozpoznania choroby, jaka doprowadziła do jego wywołania. Jeśli zauważasz u siebie objawy hirsutyzmu, po odpowiednie leczenie należy udać się do endokrynologa ub ginekologa. W wielu kwestiach pomocne też będą wizyty u dermatologa oraz trychologa, a nawet dietetyka.
Leczenie hirsutyzmu ma zazwyczaj przebieg kilkutorowy i wiąże się z przyjmowaniem doustnych leków jak i z zabiegami kosmetycznymi, mającymi na celu usunięcie nadmiernego owłosienia z ciała. Leczenie polega więc na leczeniu choroby podstawowej. Jeśli hirsutyzm jest spowodowany przyjmowaniem jakiegoś leku, zaleca się jego odstawienie i/lub zamianę na inny.
Medykamentami, jakie stosuje się w leczeniu hirsutyzmy są:
- antyandrogeny – np. lekarstwa ze spironolaktonem,
- środki antykoncepcyjne – z progestagenem i estrogenem,
- środki do stosowania miejscowego – maści, kremy, itp.
Istotnym jest również pozbycie się nadmiaru owłosienia z ciała. Istnieje wiele skutecznych metod depilacji, które poradzą sobie z niechcianymi włoskami na ciele. Jedną z popularniejszych metod jest epilacja laserowa (fototermoliza). Innymi godnymi polecenia metodami radzenia sobie z nadmiernym owłosieniem są mikroliza, epilacja ultradźwiękowa, elektroliza (elektrokoagulacja).
Czasem hirsutyzm powodowany jest schorzeniami, których usunięcie wymaga leczenia operacyjnego. Jest tak w przypadku wszelkich guzów (np. guz jajnika, guz nadnerczy).
A czy hirsutyzm można leczyć naturalnie?
Hirsutyzm – leczenie naturalne
Oczywiście można spróbować poradzić sobie z problemem hirsutyzmu także naturalnie. W medycynie niekonwencjonalnej stosuje się w tym celu zioła, mające działanie ograniczające powstawanie nadmiernego owłosienia. Skuteczny i polecany jest np. niepokalanek czy pluskwica groniasta. Ta ostatnia znana i stosowana była już w czasach prekolumbijskich, m.in. do leczenia zaburzeń ginekologicznych. Niepokalanek z kolei pozwala regulować cykl miesiączkowy, łagodzi objawy PMS, wpływa pozytywnie na płodność jak i wspomaga łagodzenie objawów menopauzy.
Podsumowując, jeśli dostrzeżesz u siebie objawy hirsutyzmu dobrze jest bez zwlekania udać się na konsultację do ginekologa lub endokrynologa. Odpowiednio postawiona diagnostyka pozwoli podjąć najwłaściwsze leczenie. Poza przyjmowaniem leków trzeba będzie wdrożyć także inne dobre nawyki, by poradzić sobie z problemem. Należą do nich – zdrowa dieta, spożywanie posiłków o niskim indeksie glikemicznym i bogatych w magnez, picie dużej ilości wody w ciągu dnia, unikanie używek czy podjęcie ulubionej aktywności fizycznej minimum kilka razy w tygodniu.
